25 мамыр Халықаралық жоғалған балалар күні болып табылады. Атырауда бірнеше күн ізденген бір жарым жасты балақайдың жуырда мерт табылғанымен, Қазақстанда бұл күн қараға айналды.
АҚШ елінде Дүниежүзілік жоғалған балалар күні алғашқы жариялағаннан бері 40 жылдай өтсе де, бұл проблема әлгі дейін өзекті болып табылады АҚШ елінде жыл сайын 400 мыңнан астам жоғалған балалар туралы жариялайды, Үндістанда — 100 мыңнан астам, Еуропа мемлекеттерінде — 250 мыңнан астам, Ресейде — 35 мыңнан астам.
Қазақстанда 2010 мен 2016 жылы аралығында бес мыңға жуық жоғалған балалардан 87 ешқашанда табылмаған. 2015 пен 2019 жылдары аралығында 92 бала жоғалған болып табылған. 2020 жылы басынан бастап бес баланы іздестіруге жариялады.
Балалар қайда жоғалып кетеді? Себептердің қатарында құлшылыққа сататыны да бар — бұл еліміздің тағы бір заманауи кесапаты. 2018 жылы Қазақстанның бір ауылында анасымен бірге құлшылықта тоғыз жыл өткізген 11- жасты қыз баланың оқиғасы жаға ұстатты. Әлемдік деңгейде (бұл қорқыныш шынайылық) балалардың адам органдар қара нарығына құрбан болатыны сирек емес.
Қазақстанда балалар үлкен қалалар мен кішкентай ауылдарда, аулалар мен көпшілік мекендерде, күннің әр уақытында жоғалып жүр. Оқиғалардың көбісінде олар аман-есен табылады. Бірақ қайғылы жағдайлар да бар: балалар жазатайым оқиғаның әлде қылмыскердін құрбаны болады, немесе тіпті ешқашан табылмайды.
Баланы жоғалғаннан қалай сақтап қалу болады?
- Біріншіден, балақайға ең жас кезінен қауіпсіз тәртіп үйрету керек. Алғашқы сабақтарды сәбидің тұңғыш сөйлегенінен бастап өткізе беруге болады. Ереже #1 — балаға өзінің толық атын, сосын анасының толық атын үйрету (сәбилер анасының шын аты МАМА/АНАШЫМ деп жиі ойлайды). Балалардың қауіпсіз ережелері жасы бойынша топтастырылады;
- Дағдыларды нығайту үшін үйде және сыртта рөлдік ойындарды қолдану керек;
- Сенім шеңберді белгілеңіз — балаға алаңдататын ойларымен әрқашанда бөлісуге рұқсат етілетін 2 — 5 адамның тізімі;
- Балаға көмектесе алатын үлкендерден: мысалы басқа баланың анасынан, сатушы, полицей, күзетшіден көмек сұрауды үйретіңіз;
- Тәжірибе дамытуға сауда орталықтар, саябақтар және ойын алаңдары жақсы жарасады;
- Ата-анасы немесе қасындағы ересек адамның рұқсатысыз біреуідің баласына ешқашан сарқыт, тамақ ұсынбаңыз;
- Балаға сіздің немесе сенім шеңбердегі адамдардың рұқсатысыз әлдекімнен сыйлық немесе сарқыт алудан бас тартуды үйретіңіз;
- Далаға шығар алдында баланы сыртқы киіммен фотоға түсіріңіз;
- Күтпеген жағдайға дайындық ретінде, баланың киімінің қалтасына ата-анасының есімі және телефон нөмірі жазылған қағаз кескінді салып жүріңіз. Бала ол туралы білуі керек.
Балақай жоғалған кезде не істеу керек?
- Бала жоғалған жағдайда іздестіру әрекеттері 72 сағаттың ішінде ең нәтижелі болып саналады;
- Іздеушілерде баланың жақсы сапалы өзекті суреттің барлығы қажет;
- Еріктілер мен іздеу ұйымдардың осындай жағдайларда көмегі зор. Сіздің қалаңызда осындай болса, іздестіруге шақырыңыз;
- Баланың жасы қаншалықты кіші және жоғалган мерзімі қаншалықты қысқа болғанына байланысты, іздестіру радиусы да кішірек болады;
- Мекенді барлау кезінде саябақтар, сайлар, құдықтар, төлелер, жаңа салынып жатқан ғимараттарға назар аударыңыз.
Құрметті ата-аналар, балаңыз ешқашан жоғалмасын. Аман болыңыздар!